Uczestnicy spotkania na Śnieżce w 1978 r. wspominają, że w pewnym momencie Václav Havel wyciągnął butelkę likieru „Stará myslivecká” z wizerunkiem myśliwego na etykiecie i powiedział: „Jak nie możemy żyć w socjalizmie z ludzką twarzą, to chociaż możemy się napić czegoś z ludzką twarzą”.
W połowie lat 70. XX wieku Czechosłowacja i Polska miały za sobą trzydzieści lat życia w komunizmie, smutny okres stalinizmu i późniejsze nieudane próby uczynienia swoich państw i panującego ustroju bardziej efektywnymi gospodarczo, bardziej przyjaznymi ludziom i bardziej liberalnymi1. Jednak doświadczenia „polskiego Października” z 1956 r. i czeskiego „socjalizmu z ludzką twarzą” z 1968 r. należały już do przeszłości.
Po „praskiej wiośnie” przyszła w Czechosłowacji perfidna, łamiąca charaktery, niszcząca ludzi „normalizacja” lat 1969–1972. Po czystce z początku lat 70. – kiedy w piętnastomilionowym kraju usunięto ze stanowisk, przede wszystkim inteligenckich, 400–600 tysięcy osób – życie kulturalne i intelektualne zostało wyjałowione. Kilkadziesiąt tysięcy ludzi uratowało pracę za cenę samokrytyki i pisemnych donosów na kolegów; tylko oni sami wiedzą, na ile rzutowało to później na ich życie.
Wydawało się, że zrealizowała się Orwellowska wizja. Jedynymi, małymi wysepkami niezależnego życia były w Czechach undergroundowe grupy muzyczne, a na Słowacji ekologowie i już całkowicie nielegalny ruch „podziemnego Kościoła”. W mikroskali porozrzucani intelektualiści próbowali organizować po domach seminaria dające namiastkę życia umysłowego.
Wykup prenumeratę „Więzi”
i czytaj bez ograniczeń
Pakiet Druk+Cyfra
-
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
z bezpłatną dostawą w Polsce - 4 numery „Więzi” w formatach epub, mobi, pdf (do pobrania w trakcie trwania prenumeraty)
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl na 365 dni (od momentu zakupu)
- 4 drukowane numery kwartalnika „Więź”
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Jeśli mieszkasz za granicą Polski, napisz do nas: prenumerata@wiez.pl.
Pakiet cyfrowy
- Pełny dostęp online do artykułów kwartalnika i treści portalu Więź.pl (od momentu zakupu) przez 90 lub 365 dni
- Kwartalnik „Więź” w formatach epub, mobi, pdf przez kwartał lub rok (do pobrania
w trakcie trwania prenumeraty)
Wesprzyj dodatkowo „Więź” – wybierz prenumeratę sponsorską.
Przeczytaj także
